Szelak orange PREMIUM (S)
Szelak
SZELAK
Szelak nie należy właściwie do zwykłych, miękkich żywic i można go zaliczyć do produktów pochodzenia ściśle zwierzęcego czy też roślinnego.
Powstaje on w ten sposób, że pewne gatunki czerwców, owadów z rzędu pluskwiaków, pasożytując na niektórych gatunkach roślin /głównie figowców/ wypijają sok z pędów i przerabiają go w organizmie na masę żywiczną.
Jest ona następnie wydzielana i pokrywa całą powierzchnię czerwca, który w końcu pod nią zamiera. Przy dużej liczbie takich owadów gałęzie pokrywają się skorupą o grubości do 1 cm, co prowadzi do ich obumarcia.
Szelak “lak pierwotny”, pochodzi często z zupełnie innych roślin, nie zawsze jest wyprodukowany przez te same czerwce.
W języku hinduskim nazywa się “laki” to znaczy “sto tysięcy” i świadczy jak ogromna liczba owadów jest potrzebna do jego wytworzenia.
Czerwce są hodowane sztucznie na szeroką skalę w Indiach.
Żywicę zbiera się cztery razy do roku. Zanim produkt ten trafi do odbiorców, jest poddawany przeróbce.
Uwalnia się go od zanieczyszczeń, usuwa rozpuszczalny w wodzie barwnik i wosk szelakowy.
Potem się stapia często z dodatkiem kalafonii i przerabia na łuski na specjalnych walcach. Tak spreparowany szelak ma zabarwienie od jasnożółtego do rubinowego, który uważany jest za mniej wartościowy.
Szelak zawiera, oprócz żywicy szelakowej i pewnej ilości zanieczyszczeń wosk szelakowy, oraz barwniki.
Topi się w temperaturze 110-125stopni C. Rozpuszcza się w spirytusie metylowym, etylowym i acetonie, a na gorąco - w wodzie, zawierającej pewien procent zasad.
Szelak zmydlony w roztworze boraksowym stosowany jest do wyrobu tuszów nierozpuszczalnych po wyschnięciu. Jest odporny na światło. Biały szelak wyrabia się z odmian jasnożółtych przez działanie chemiczne, (wybielanie) przede wszystkim związkami chloru (podchloryn sodu). Roztwory spirytusowe są jednak jeszcze zabarwione na lekko żółty kolor. Szelak bielony jest bardziej kruchy i wymaga przechowywania pod wodą, bez dostępu światła i powietrza, gdyż staje się nierozpuszczalny w alkoholu.
Barwne odmiany szelaku służą do wyrobu werniksów złocistych i są najlepszym materiałem izolującym przy złoceniach olejnych.
Szelak pod nazwą “gumi lack” występuje w starym piśmiennictwie już na początku XVIIwieku.
POLITURA w/g Wikipedia
Politura – spirytusowy roztwór szelaku używany w meblarstwie do wykańczania powierzchni drewna.
Technika wykańczania powierzchni zwana politurowaniem, znana jest od XVII w. W Polsce ten rodzaj wykończenia rozpowszechnił się w latach 20. i 30. XIX w.
Każdy meblarz ma swój przepis na sporządzenie politury. Np.:
- 250 g szelaku w płatkach wsypać do słoja, zalać 750 g alkoholu absolutnego (odwodnionego) i szczelnie zamknąć.
- Wstrząsać roztworem wiele razy w ciągu dnia aż do całkowitego rozpuszczenia.
- Szelak często jest jeszcze zanieczyszczony, więc należy go przed użyciem dokładnie przefiltrować.
Najczęściej stolarze używają kilku stężeń (3–4) politury do całkowitego wykończenia powierzchni.
Powierzchnia przeznaczona do politurowania powinna być równa i pozbawiona wszelkich fałd czy wgięć. Politurę nanosi się na powierzchnię tamponem wełnianym owiniętym w czystą lnianą lub bawełnianą szmatkę lub watą owiniętą jedwabną szmatką. Nasycenie tamponu politurą reguluje się w zależności od chłonności podłoża i grubości nałożonej już warstwy. Pory drewna i mniejsze nierówności zaciera się sproszkowanym drobno pumeksem.
Tampon należy prowadzić równomiernie, niezbyt szybko, wykonując ruchy okrężne i ósemkowe. Pracuje się na całej powierzchni jednakowo, nie zatrzymując się, gdyż można odwarstwić („przypalić”) nałożone już warstwy. Aby tego uniknąć, w trakcie politurowania dla lepszego poślizgu można na tampon dać 2–3 krople oleju lnianego lub wazeliny.
Czynność powtarza się wielokrotnie, z kilkugodzinnymi (dla wyschnięcia) przerwami po kilku warstwach politury o tym samym stężeniu. Końcowym etapem politurowania powinno być przetarcie powierzchni tamponem nasyconym czystym alkoholem. Po wytrawieniu resztek oleju i wypolerowaniu powierzchnia przedmiotu powinna być „gładka jak lustro” i błyszcząca. Najbardziej błyszcząca jest politura w stylu francuskim, angielska jest cieńsza, mniej błyszcząca.