Złoto płatkowe
Płatki złota występują o różnych barwach(czerwone,czerwonożółte, żółte, zielone, niebieskie, szare i białe). złoto płatkowe Im mniejsza liczba karatów tym złoto jest bardziej zielonkawe. Płatki złota o wymiarach 8x8 cm można kupić w tzw. książeczkach po 25 szt. Rozróżniamy złoto płatkowe transferowe lub wiatrowe. Różnica pomiędzy wymienionymi rodzajami złota jest taka, że złoto transferowe przylega do bibułki, co ułatwia pracę nawet na wolnym powietrzu.
  Pozłacanie
Jest to pokrywanie powierzchni przedmiotów cieniutkimi płatkami złota lub jego proszkiem. Technik pozłotniczych jest wiele, stosowane są zasadniczo dwie: pozłacanie na pulment (rodzaj glinki z klejem króliczym) i na mikstion (rodzaj żywicy).
  Złocenie na pulmencie.
Technika złocenia na pulmencie stosowana jest na przedmiotach znajdujących się we wnętrzach i to prawie wyłącznie drewnianych, natomiast rzadko na przedmiotach kamiennych lub na zaprawach wapiennych. Sporządzanie pozłoty pulmentowej o powierzchni wypolerowanej błyszczącej wymaga wcześniejszego naniesienia wielu cienkich warstw pulmentu. Jest to technika kosztowna, trwała, jakkolwiek nieodporna na wilgoć, stąd nie nadająca się do pozłacania przedmiotów znajdujących się na zewnątrz. Ponadto jest techniką dosyć trudna, wymagającą zręczności, staranności, czystości i doświadczenia, jak również znacznego nakładu czasu.
Po nałożeniu pulmentu poleruje się lub nie (wiszowanie) a następnie zwilżając pulment alkoholem nakłada się płatki złota.Po przeschnięciu poleruje się agatem.
  Złocenie na mikstionie.
Mikstion lub miksjon (łac. mixus - mieszany) jest to werniks tłusty - wysoko gatunkowy złocenie pokost lniany z dodatkiem żywic używany jako warstwa zaprawy do przyklejania folii złotej. Jest to technika trwałą, łatwa do wykonania i odporna na działanie wilgoci. Ponieważ pozłoty olejnej nie można polerować, zaprawa pod nią musi być idealnie wyszlifowana, od tego bowiem w znacznym stopniu zależy końcowy efekt pracy. W wypadku złocenia na mikstion wyszlifowany grunt należy nasycić roztworem szelaku w spirytusie lub olejem, aż do uzyskania jednolicie połyskującej powierzchni. Zabieg ten ma na celu stworzenie warstwy izolacyjnej, na której po jej zupełnym przeschnięciu dopiero możemy rozprowadzić mikstion. Mikstion rozprowadza się cienko i równomiernie pędzlem szczecinowym. Następnie należy odczekać najczęściej od 3 do 12 godzin (zależnie od rodzaju mikstionu), aż mikstion podeschnie, a równocześnie jeszcze zachowa odpowiednią lepkość. W za mokrym mikstionie płatek złota tonie, zaś na przeschniętym nie chwyta podłoża lub zle się go trzyma. Utrafienie tego właściwego momentu dla nakładania folii jest na początku trudne. Próbę tężenia mikstionu można przeprowadzić przez ostrożne dotknięcie końcem palca. Mikstion mokry czepia się palca, podeschnięty nie czepia się, natomiast jeśli lekko po nim palec przesuniemy, wydaje gwiżdżący szelest. Przycięty do odpowiedniego rozmiary płatek złota przenosimy na miejsce pokryte mikstionem przyciskając płatek pędzlem lub zwitkiem waty. Po dokładnym dociśnięciu złota zwitkiem waty otrzepuje się nie przyklejoną pozłotę, zaś przyklejoną część wygładza się miękkim pędzlem. Jeśli nie używamy płatków prawdziwego złota, to utrwalenie pozłoty przez naniesienie warstwy szelaku lub werniksowanie jest czynnością konieczna.

   Szelak
Szelak uszlachetniona gumilaka, wydzielina żywiczna azjatyckich owadów zwrotnikowych z rzędu pluskwiaków, używana szeroko, zwł. dawn., do wyrobu płyt gramofonowych, w farbiarstwie, elektr., druk i papiernictwie.
Etym. - nm. Schellack jw.; hol. schel łuska (rybia); nm. Lack lak(ier).
(Słownik wyrazów obcych Władysława Kopalińskiego)
shellac Z innych zródeł.
  Wydzielina pluskwiaków (czerwców lakowych) na niektórych drzewach tropikalnych (np. południowoazjatyckich figowcach). Ma postać cienkich płytek barwy żółtej (gatunek lemon), pomarańczowej (gatunek oranż) lub brunatnej (gatunek rubin). Składa się głównie z estrów kwasów tłuszczowych. Szelak jest nierozpuszczalny w wodzie, rozpuszcza się na gorąco w alkoholu. Temperatura topnienia 110-125°C. Dzięki różnym metodom oczyszczania rozróżnia się szelaki: żółty, pomarańczowy, rubinowy, bielony, rafinowany bielony. Szelak znajduje zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym (powłoczki dojelitowe), kosmetycznym (lakiery do włosów), farbiarskim (farby, lakiery, politury), ponadto do wyrobu klejów, atramentu, materiałów izolacyjnych.
  Chociaż szelak liczy już sobie wieleset lat, nadal spisuje się doskonale. W epoce produktów szybko schnących niewiele powłok wykończeniowych schnie równie szybko jak szelak. W epoce, gdy myjemy pędzie pod kranem, pędzle po szelaku są jak nowe po umyciu w domowych środkach do prania lub zmywania albo w amoniaku i ciepłej wodzie. W czasach, kiedy wszystko robimy sami. szelak jest prosty i bezpieczny w użyciu przez niefachowców. Nie są potrzebne skomplikowane instrukcje, dobre wyniki są niemal gwarantowane, shellac zaś błędy łatwo naprawić. W epoce cudownych wyrobów chemicznych nadal nic nie dorówna szelakowi pod względem pięknego wyglądu, uwidocznienia słojów drewna i wydobycia jego zabarwienia. Szelak nie żółknie z wiekiem, tak jak poliuretany i łatwo go utrzymać w czystości.




shellac  Kolor Szelaku
Wysycha w postaci przezroczystej błony. Przezroczysty szelak tylko w niewielkim stopniu modyfikuje odcień drewna. Szelak bursztynowy jest przezroczysty, tzn. nie zmętniały, zaś jego błona ma zdecydowany bursztynowy połysk.
  Wykończenia
Połysk średni do wysokiego w zależności od liczby nałożonych warstw. Można go przetrzeć wiórkami stalowymi lub pumeksem z olejem dla uzyskania przyjemnego mniejszego połysku.
  Co znaczy "Ib. cut"
Termin ten odnosi się do receptury płynnego szelaku. Wskazuje, ile kilogramów (funtów) suchego szelaku rozpuszczono w l litrze (galonie) rozcieńczalnika alkoholowego. Przykładowo standardowy "3 Ib. cut" powstaje przez rozpuszczenie 3 funtów wybielonego szelaku w jednym galonie alkoholu (z powodu strat rzeczywista ilość suchego szelaku w galonie wynosi 2.3 funta).
  Rozcieńczanie
Nierozciericzony szelak 4 lub 5 Ib cut jest zbyt gęsty, aby wniknąć i dobrze się związać z drewnem. Wysychanie jest opóźnione, a ciężka błona łatwo podlega zadrapaniu, marszczy się i źle przywiera. Pod wpływem uderzenia może się nawet odłupać. Dla większości zastosowań. przed użyciem szelak należy rozcieńczyć specjalnym alkoholem denaturowanym do 3 Ib. cut. Przy stężeniu 3 Ib. pierwsza warstwa wnika w drewno i uszczelnia je, druga warstwa wiąże się z pierwszą i wytwarza błonę ochronną, która mocno przywiera i dobrze znosi ścieranie.
 Denaturaty i rozcieńczalniki
Z praktyki odradzałbym używanie niskoprocentowych tanich denaturatów jako rozpuszczalnik do szelaku.
Natrafić coraz cześciej można szczególnie w sklepach spożywczych i drogeriach zaniżone procentowo denaturaty które nadają się jedynie do przemywania.Ale i nawet te dobre w chłodny dzień potrafią "zadymić" powłokę, i nie obojętnie wpływaja na czas i jakość rozpuszczonego szelaku.
 Dlaczego szelak jest bardziej rozcieńczony podczas ciepłej pogody.
Pod wpływem ciepła alkohol rozszerza się i staje się także lepszym rozpuszczalnikiem dla szelaku.
Powoduje to zmniejszenie lepkości szelaku. Dwukilogramowy (4 Ib.) szelak jest wyraznie rzadszy w dzień upalny (32EC. 90EF) niż w dzień chłodny (18EC, 68EF). Wyjaśnia to, dlaczego latem klienci skarżą się czasami, że szelak jest "zbyt rzadki". Jednak pomimo tego pozornego rozrzedzenia w mieszaninie jest tyle samo ciał stałych, co zawsze. Szelak nadal zapewnia tę samą jakość błony oraz te same własności uszczelniające i kryjące, co przy chłodniejszej pogodzie.
Czas wysychania
Szelak tężeje po 10 do 15 minutach na tyle, że nie wchłania kurzu. Przed polerowaniem należy odczekać od 45 minut do l godziny.
   Politura
politura (niem. Politur z łc. politura /wygładzanie/ od polire, politum /gładzić; wygładzać/)
technol. rozcieńczony roztwór żywicy naturalnej (szelak) lub syntetycznej w etanolu, stosowany do powlekania powierzchni drewnianych, tworzący równą błyszczącą powłokę.
Politura to roztwór szelaku i alkoholu, którą tradycyjnie pokrywane są meble. Od 1820 roku z powodzeniem kładziono ją na "wysoki połysk". Jej idealnie równą powierzchnię uzyskuje się przez nałożenie nawet do 140 warstw.
   Politurowanie
Niezbędne narzędzia i materiały Pył pumeksowy, papier ścierny o średniej, drobnej i bardzo drobnej ziarnistości, denaturat 95% (obecne na rynku pojawiło sie dużo pseudo denaturatów typu"Denatura" odradzam tych które nie zawierają opisu w procentach bo grozi to zniszczeniem szelaku przyp.aut.), olej wazelinowy, specjalna politura, przybory konserwatorskie, pędzel szczotkowy z włosia naturalnego, tkanina bawełniana, kawałek białej dzianiny wełnianej, gładka tkanina bawełniana, miękkie płótno lniane, rękawice , 2 - 3 hermetycznie zamykane słoiki.
Politurowanie - French polishing angl. (polerowanie w stylu francuskim)
politura Powierzchnię należy dokładnie wypolerować, zabejcować i pozostawić do całkowitego wyschnięcia. Do takiego polerowania należy rozcieńczyć biały szelak do gęstości podobnej do wody - mniej więcej l Ib. cut. Zwinąć miękką wypraną szmatę w kulę, zanurzyć w szelaku i wcierać w drewno szybkimi prostymi ruchami, lekko naciskając. Po wyschnięciu drewno wypolerować. Przed polerowaniem powierzchnię można posypać bardzo drobnym pumeksem. Nakładać kolejne warstwy, polerując je aż do wystąpienia lekkiego połysku. Wówczas dodać kilka kropel oleju (gotowanego oleju lnianego tub czystej oliwy z oliwek) do szelaku i nakładać go nadal, ale tym razem ruchem kolistym. Stopniowo dodawać olej do kolejnych warstw, aż do uzyskania głębokiego lśniącego połysku. Ta rzemieślnicza technika wymaga zwykle ośmiu do dwunastu warstw.
   Kalafonia
ciało stałe, przezroczyste, o barwie żółtawoczerwonej lub ciemnobrązowej, łamliwe, otrzymywane jako pozostałość po destylacji żywicy z drzew iglastych, zwłaszcza różnych gatunków sosny. Głównym składnikiem kalafonii są kwasy: abietynowy, pimarowy oraz ich pochodne. Stosowana do wyrobu lakierów , pokostów , mydeł, w przemyśle papierniczym oraz do nacierania włosia smyczka, w celu nadania mu odpowiedniej szorstkości przy pocieraniu struny.
   Agat polerski
Agat - narzędzie wykorzystywane w pozłotnictwie, składające się z trzonka drewnianego zakończonego gniazdem metalowym, w którym osadzany jest kamień (wypolerowany agat) w różnych kształtach, umożliwiający dokładne dociśnięcie warstwy metalu do podłoża, szczególnie w miejscach załamań i trudnodostępnych elementów złoconego przedmiotu

    PLATYNA
Platinum (Pt) ma srebrny połysk podobny do ołowiu. Topi się w temp 1773st C. Jest metalem ciężkim, bardzo odpornym na działanie czynników atmosferycznych i chemicznych. Rozpuszcza się podobnie jak złoto, w wodzie królewskiej. Jest plastyczne. Obecnie platynę stapia się ze złotem i wykuwa folię, o przydatności której nie mamy jeszcze żadnych informacji.

 Szlagmetal
  Szlag metal (folia złota nieprawdziwego) zawiera w swoim składzie 84-86% miedzi. Stop ten odznacza się znaczną plastycznością. Można z niego wyklepywać płatki o grubości 1/800-1/2000mm.
Są one wyrabiane w trzech kolorach; pomarańczowym, jasnopomarańczowym i cytrynowym. Zabarwienie zależne jest od procentu zawartoćci miedzi w stopie.
Nazwa szlag metal pochodzi od sposobu pakowania listków metalu, o wymiarach ok 15x15cm,w tzw "szlagi" zawierające po 500 listków. Jeżeli płatki są umieszczane w książeczkach to mają nazwę złota "komponowanego". Płatki szlagmetalu nie dają się polerować. Można je nakładać metodą "na mixtion". Podobnie jak pozostałe odmiany nieprawdziwego złota stopowego, nie są one odporne na wilgoć powietrza , a także na kwasy i ługi oraz na gazy. Dlatego też wymagają zabezpieczenia warstwą ochronną , gdyż inaczej szybko ciemnieją.
    KLEJE RYBIE
  Klej jesiotrowy, jest najwyższej jakości klejem do celów malarskich. Siłę wiązania ma zbliżoną do przeciętnej, natomiast bardzo wysoką siłę ścinania się galarety. Zabarwienie roztworu jest jasno mleczne i pół przejrzyste. Elastycznością przewyższa wszystkie gatunki klejów glutynowych i ceniony bardziej od kleju zajęczego.
Karuk - klej z pęcherza bieługi- jest najszlachetniejszą odmianą kleju rybiego. Zawiera prawie czystą glutynę. W zimnej wodzie bardzo powoli pęcznieje i do zupełnego rozpuszczenia wymaga dobrego podgrzania. W alkoholu rozpływa się zupełnie, tworzy silny klej. W kwasie octowym rozpływa się na zimno, w rezultacie powstaje płynny produkt o nazwie "sindetikon".
    KLEJ ZAJĘCZY
  Klej zajęczy sprzedawany jest w formie prawie kwadratowych nieprzejrzystych płytek, sygnowanych odciśniętym stemplem firmy.
Klej ten odznacza się wieloma cennymi zaletami i jest wysoko ceniony przez pozłotników. Wprawdzie ma on ciemny kolor i mniejszą siłę sklejania, ale w porównaniu z klejem skórnym o wiele większą elastyczność. Takie same walory ma również klej króliczy.
Siła ścinania się galarety kleju zajęczego jest bardzo duża, w związku z czym wymaga ona mocniejszego podgrzania, aby uzyskać stan płynny.
Tworzy nie tylko doskonałe grunty, lecz także nadaje się do klejenia pulmentu. Tak zwany klej pozłotniczy
    KLEJ KOSTNY
  Produkowany z chrząstek i kości zwierzęcych, nie dorównuje jakością klejem skórnym na tyle, aby stanowił równoważny materiał zastępczy. Jego czystość siła sklejania i elastyczność są niższe: III gatunek kleju skórnego ma lepkość niemal taką samą jak I gatunek kostnego.
Klej kostny uzyskiwany jedynie przez wygotowanie zmielonego surowca w wodzie, jest znacznie gorszy od wyrabianego z zastosowaniem środków chemicznych. W tym wypadku postępuje się podobnie jak przy przeróbce skór, jedynie proces jest odwrotny: najpierw traktuje się surowiec kwasami, potem wodą wapienną i zwykłą, następnie działa się gorącą parą wodną, filtruje i suszy.
    ZELATYNA
  Żelatyna spożywcza pochodzenia zwierzęcego jest przetworem kolagenu bardzo zbliżonym do czystej glutyny. Produkuje się ją z kości, chrząstek, ścięgien, rogów, łusek i skór rybich, które gotuje się w rozcieńczonych kwasach mineralnych. Mniej wartościowe gatunki ukazują się na rynku jako klej stolarski.
Żelatyna spożywcza w odróżnienu od kleju skórnego i kostnego, łatwo rozpuszcza się w gorącej wodzie i nie wymaga wcześniejszego namoczenia. Jeżeli jest chemicznie obojętna stanowi doskonały klej, którego siła wiązania jest zazwyczaj większa niż kleju skórnego.
  Tak zwana żelatyna przemysłowa lub techniczna ma żółtawy lub jasnobrunatny kolor, produkuje się ją w postaci tabliczek. Znana jest jeszcze żelatyna roślinna otrzymywana przez wygotowanie porostu islandzkiego. W swoim składzie nie zawiera ona azotu i nie należy do grupy klejów glutynowych.
    KLEJ SKÓRNY
  Skóra zawiera ok 98% kolagenu (podstawowe białko tkanki łącznej), który przez ogrzewanie przechodzi w glutynę rozpuszczalną w gorącej wodzie i posiadającą właściwości klejące.
  Metoda produkcji : dokładnie oczyszczony i rozdrobniony surowiec traktuje się przez jakiś czas mlekiem wapiennym -
(zwapnienie skóry) następnie przemywa się w wodzie z dodatkiem kwasu solnego, odbiela kwasem siarkowym i płucze po czym poddaje się działaniu pary wodnej o temp poniżej 100 st C. Rezultatem tego procesu jest zagęszczony roztwór kleju glutynowego.
  Zasadniczą rolę decydującą o jakości kleju, odgrywa jego suszenie. Pocięte płatki galarety suszy się na siatkach drucianych, albo gorący klej wylewa przez sito do ochłodzonej nafty lub benzyny, gdzie krzepnie w formie perełek lub też stosuje się suszenie w aparatach próżniowych.
Dobry klej skórny ma jasny kolor, a jego przełom jest szklisty i o ostrych krawędziach. Nie zawiera tłuszczu i prawie nie ma zapachu. Powinien mieć wartość pH 7 i barwić czerwony papierek lakmusowy na niebiesko. Przy wielkości pH poniżej 5,5 lub powyżej 8 nie nadaje się do użytku.
    KLEJE GLUTYNOWE
  Do charakterystycznych właściwości klejów glutynowych należy pęcznienie i galaretowanie. Pęcznienie jest samorzutnie prze a, które może spowodować rozsadzenie naczynia.
Jakość kleju jest tym lepsza, im większą ilość wody może on samorzutnie wchłonąć.
Jeżeli roztwór kleju zostanie poddany działaniu temperatur poniżej zera, to po odtajaniu traci on swoje właściwości klejące. W normalnych warunkach składowany dłużej niż 2 dni gnije, po czym, oczywiście, traci własności klejące.
&nnbsp;   ŻÓŁĆ WOŁOWA
  Używana była jako spoiwo przy malowaniu miniatur. Zawiera kilka procent białka oraz kwasy i barwniki żółciowe. Znajdujący się w żółci kwas cholowy jest substancją powierzchniowo czynną, zmniejszającą napięcie powierzchniowe wody. Dzięki temu dodatek żółci wołowej do farb wodnych i temperowych ułatwia, a czasem wręcz umożliwia malowanie na powierzchniach gładkich i żle przyjmujących wodę, jak szkło. W związku z tym jest dodawana do farb przy malowaniu na pozłocie fałd szat ornamentów itp. W tym samym celu używano dawniej czosnku, cebuli, woskowiny i moczu. Stosowanie żółci wołowej na folii szlag metalu jest jednak wykluczone, gdyż pod jej działaniem folia szybko ciemnieje i traci kolor złota.
Żółć wołowa ma odrażający zapach i dość prędko psuje się tworząc na dnie osad białka
    GUMA ARABSKA
  Guma arabska jest wydzieliną z drzew akacjowych, rosnących w Afryce, głównie w Sudanie. Produkt najwyższej jakości otrzymuje się z drzew Akacja Verek. Nazwa pochodzi stąd, że od najdawniejszych czasów produktem tym handlowali Arabowie. Znana jest od ok 2000 roku p.n.e.
Guma arabska zawiera 80% arabiny, 15% wody, do1% dekstrozy i 3% związków mineralnych. Ma postać bryłek o zabarwieniu białawym, żółtawym lub brunatnym. Jej proszek jest zawsze biały. Guma arabska rozpuszcza się powoli w zimnej wodzie, ogrzewanie roztworu wodnego powoduje zmniejszenie jego lepkości i siły klejącej o czym wiedziano od dawna. Ulega łatwo zakwaszeniu. Guma arabska stanowi od dawna spoiwo farb wodnych i proszków metalowych używanym w malarstwie miniaturowym. KREDA
 Kreda naturalna jest to pod względem chemicznym mniej lub bardziej zanieczyszczony węglan wapnia /Ca Co3/.
 Kreda szampańska tworzy bardzo elastyczne grunty, jest najdelikatniejsza i najbielsza.
 Kreda bolońska jest gipsem półwolnym uwodnionym przez pławienie w nadmierze wody, przez co nie tylko traci on właściwości wiążące , ale nabiera delikatnej włóknistej struktury. W takiej postaci kreda była sprowadzana z Włoch, które są kolebką gruntów gipsowych.
    SANDARAK
  Żywica sandarak wycieka z iglastych drzew jest podobna do żywicy damarowej, lecz ma bardziej czerwone zabarwienie. Sandarak jest kruchy, dlatego do jego alkoholowych roztworów dodaje się trochę terpentyny weneckiej lub olejku rycynowego. W porównaniu z szelakiem ma wyższą liczbę kwasową i temperaturę topnienia, gorszą przyczepność do podłoża.
Rozpuszcza się w alkoholach, a w olejku terpentynowym tylko częściowo. Z tego powodu nie powinien być używany jako izolacja pod mixtion, gdyż pęcznieje i uniemożliwia schnięcie materiału.
Sandarak stanowi składnik werniksów złocistych.
    GUMIGUTA
  Gumiguta -uzyskiwana przez odparowanie soku mlecznego z gatunków drzew rosnących w Indii, Syjanie i na Cejlonie. Wycieka z naciętej kory. Rozpuszcza się w alkoholu, a w wodzie tylko częściowo, zmieszana z wodą 1:2 daje żółtą emulsję. Rozpuszczalność gumiguty w wodzie zależy od ilości gumy w niej występującej. Jest to pomarańczowo-brunatna masa, której roztwory zabarwione są na intensywny żółty kolor a po dodaniu ługu nabierają barwy czerwonej.
Gumiguta używana jako farba akwarelowa lub olejna. Jest niezbyt odporna na światło w technikach wodnych.
    SMOCZA KREW
  Smocza krew jest ciemnoczerwoną żywicą wyciekającą z pnia i owoców palmy na Sumatrze, w Indiach, Sudanie. Służyła do barwienia instrumentów muzycznych. W pozłotnictwie od czasów baroku była składnikiem werniksów złocistych do zabarwienia srebra.
Żywicę tę sprzedaje się w postaci grudek lub lasek koloru brunatno czerwonego, błyszczących w przełomie i nieprzezroczystych, lub też startą na proszek o barwie ceglastej. Pięknego czerwonego koloru nabiera w roztworach alkoholowych. Oprócz tego rozpuszcza się częściowo w eterze i olejku terpentynowym. Topi się w 120st C..